Een staat tot een

en

Een staat tot allen
In opdracht van De Kantfabriek in Horst realiseerde ik twee exposities.

Een staat tot een is de titel voor de twee site-specific installaties die ik bedacht voor de Sint-Lambertuskerk. In de kerk bevinden zich meerdere vroege beelden van mijn vader, de beeldhouwer Piet Killaars (1922-2015). Beelden die hij als eindexamenwerkstuk maakte aan de Jan van Eyck Academie. Met de uit Rouge Romaine gekapte kapitelen van het hoog altaar studeerde hij in 1953 cum laude af. De twee lindehouten beeldengroepen, die zich in twee hoge zij nissen van de kerk bevinden, maakte hij in 1955. De uit gres vervaardigde manshoge keramieke kerststal boetseerde hij in de jaren 1946-1947. Alles is nog volop in functie in de kerk.
Voor de twee houten beeldengroepen maakte ik geblokdrukte doeken. Deze hing ik achter de beelden over de volledige hoogte van de nissen. Beide in een andere kleurstelling.

In 2023 bracht ik het werk van mijn vader en mij samen in de installatie Leven en Dood in het museum Beelden aan Zee in Scheveningen. Het was een reflectie op de verwantschap tussen onze beider oeuvres en een ode aan mijn vader.

De aanwezigheid van vroege beelden van mijn vader in de kerk van Horst waren voor de Kantfabriek een extra reden om mij uit te nodigen om ook dit bijzondere monument van architect Alphonse Boosten bij mijn installatie in de Kantfabriek te betrekken.
Rondom de gehele buitenzijde van de kerk plaats ik een vier meter breed, blauw, kunststof grastapijt. Ik hoop dat de kerk door dit accent visueel los raakt van zijn omgeving.
De kleur blauw in contrast met de rode kleur van de baksteen, waaruit de kerk is opgetrokken, is daarbij van belang.
De kerk staat letterlijk midden in het dagelijks leven van Horst. Door de blauwe scheidslijn wordt de plaats gemarkeerd waar de kerk als ruimte verbonden is met het dagelijks leven in Horst.

De titel voor de twee installaties die ik voor De Kantfabriek maak is Een staat tot allen.
In de ene zaal toon ik de installatie 24 Hours uit 2005 die zich in de collectie van het Bonnefantenmuseum bevindt. 24 Hours bestaat uit een stapeling van 24 bedden, alle bedekt met handgeweven dekens naar mijn ontwerp. Ernaast staat een menshoge figuur bedekt met eenzelfde deken als kledingstuk. Het bed en de dekens staan dichtbij ons dagelijks beeld gebruik, en het geheel staat voor mij symbool voor een leven dat steeds weer opnieuw geleefd moet worden, binnen de uren van iedere dag.

Voor de andere zaal maakte ik een nieuw werk met de titel Een staat tot allen.
Deze bestaat uit een textielinstallatie met opnieuw de menselijke maat als uitgangspunt.
Ze roept ook associaties op met persoonlijke vrijheden, en vrijheid in algemene zin, die ondermijnd worden wanneer er sprake is van macht en machtsmisbruik in welke vorm dan ook.

Uit de verklaring voor de rechten van de mens, artikel 3:
Het recht in vrijheid te leven.
Eenieder heeft het recht op leven, vrijheid en onschendbaarheid van zijn persoon.
Voor deze installatie zijn alle wanden bekleed met door mij met de hand geblokdrukte doeken. De talloze fluor-kleurige, langwerpige blokmotieven werken eye-dazzling.
Een grote tafel is eveneens bekleed met deze doeken. Op de tafel liggen her en der paspoppen. De meeste zijn gehuld in legergroenkleurige kleding.

In mijn installaties werk ik steeds met hoe textiel een relatie met het dagelijks leven heeft en zelfs een politieke lading. De tekst over de mensenrechten waarin gesproken wordt over het verbod op de schending van de persoonlijke vrijheden van de mens was een sleutel voor het vinden van deze installatie.

Deze installatie reflecteert op onze huidige wereld, met alle oorlogen waarin deze schendingen dagelijks in groten getale plaatsvinden. Het werd voor mij persoonlijk onontkoombaar om dit in een nieuw werk te integreren.
De in kleur gerangschikte orde die hier de maat der dingen is, en de werkelijkheid van de kleur zelf, vermengt zich in deze installatie met een verbeelding van de werkelijkheid door de paspoppen in hun verkrampte en gestolde gedaantes. Ik hoop zo de kijker mee te nemen in deze thema’s die in veel van mijn installaties besloten liggen.

In mijn artist statement schrijf ik: Het is me opgevallen dat de kijker moeite moet doen voor een artistieke vertaling van de menselijke gestalte in mijn installaties. Zo gauw het hoofd bedekt is door textiel, zoals ik ook wanden en bedden geheel bedek met dekens en textiel, wordt er door de kijker vrij snel een eenduidige beleving aan verbonden. Een van top tot teen bedekte gestalte wordt bijvoorbeeld vaak geassocieerd met in burka geklede vrouwen. En daarmee gelinkt aan maatschappelijke - en politieke discussies. Ik speel natuurlijk ook met deze verwarring en de verschillende beeldende betekenissen die dit beeld kan oproepen. Dat deze gelaagdheid zo eenvoudig kan ontstaan door de organisatie van textiel interesseert me.
Het zet op scherp waar een puur visuele beleving raakt aan associaties met de werkelijkheid.
In de Kantabriek zal ook een documentaire over mij en mijn werk te zien zijn die gemaakt is door mijn dochter, documentairemaker Céline Villevoye.
Op deze wijze zijn er drie opeenvolgende generaties verbonden in het geheel van de tentoonstellingen.

Fransje Killaars
Almere, april 2024